Fundusz ISPA
(Przedakcesyjny Instrument Polityki Strukturalnej) powstał w 1999 roku jako program pomocy Unii Europejskiej dla państw kandydujących. Jego zadaniem było wspieranie działań w dziedzinie transportu i ochrony środowiska.
Skala przedsięwzięć realizowanych w ramach Funduszu ISPA musiała być wystarczająco duża, tak by realizacja projektu wywarła znaczący wpływ w obszarze ochrony środowiska czy transportu. Mając to na uwadze przyjęto, że całkowity koszt inwestycji nie mógł być niższy niż 5 mln euro.
Wkład finansowy z ISPA mógł stanowić 75% zaangażowanych środków publicznych. Środki przyznane w ramach ISPA mają charakter dotacji bezzwrotnej. Formalnym inwestorem przedsięwzięć ISPA są jednostki samorządu terytorialnego (gminy), jednak realizacji części przedsięwzięć podejmują się także spółki z udziałem kapitału gminy.
Rok 2003 był ostatnim rokiem zgłaszania projektów do tego Funduszu. Z chwilą wstąpienia Polski do Unii Europejskiej wszystkie projekty, które były przedmiotem decyzji Komisji w sprawie pomocy w ramach ISPA, a które nie zostały ukończone, będą realizowane w ramach działającego na zbliżonych zasadach Funduszu Spójności.
Fundusz Spójności, inaczej nazywany Funduszem Kohezji lub Europejskim Funduszem Kohezji, to czasowe wsparcie finansowe dla krajów Unii Europejskiej, których Produkt Narodowy Brutto (PNB) na mieszkańca nie przekracza 90% średniej PNB dla wszystkich państw członkowskich.
Fundusz Spójności utworzony został na mocy postanownień art. 161 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, a powołany do życia w 1994 roku Rozporządzeniem Rady nr 1164/94/WE z dnia 16 maja 1994r. (zmienionym 21 czerwca 1999r. dwoma rozporządzeniami nr 1264/WE i 1265/WE). Do powstania Funduszu Spójności przyczyniło się głównie przyjęcie do Unii Europejskiej Irlandii, Grecji, Hiszpanii oraz Portugalii, czyli państw słabiej rozwiniętych niż dotychczasowi członkowie UE. W trakcie dyskusji nad formą i kształtem przyszłej Unii Europejskiej państwa członkowskie postanowiły wzmocnić politykę strukturalną wobec wyżej wymienionych krajów.
Fundusz Spójności to instrument polityki spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej, który został powołany w celu realizacji założeń jednego z głównych celów, jakim jest zmniejszenie dysproporcji w poziomach rozwoju różnych reginów oraz zmniejszenie opóźnienia reginów najmniej uprzywilejowanych. Fundusz Spójności jako instrument polityki spójności gospodarczej i społecznej realizuje te założenia wnosząc wkład finansowy do projektów w dziedzinie środowiska naturalnego oraz sieci transeuropejskich w zakresie infrastruktury transportu.
Uregulowania dotyczące włączenia Polski do korzystania z Funduszu Spójności zostały zawarte w zapisach Traktatu o przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, w części dotyczącej proponowanych zmian do Rozporządzenia Rady nr 1164/94.
Dofinansowanie z Funduszu Spójności przeznaczane jest na duże projekty lub grupy projektów, tworzących spójną całość, których budżet jest nie mniejszy niż 10 mln euro. Zgodnie z obowiązującymi zasadami współfinansowania, pomoc z Funduszu Spójności na określony projekt będzie wynosić maksymalnie od 80% do 85% kosztów kwalifikowanych.
Pozostałe co najmniej 15% musi zostać zapewnione prze beneficjenta.
Środki te mogą pochodzić np. z:
- budżetu gminy;
- środków własnych przedsiębiorstw komunalnych;
- środków NFOŚiGW (dotacji, kredytów);
- budżetu państwa;
- innego niezależnego źródła (np z Europejskiego Banku Inwestyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju).
Głównym celem strategii środowiskowej Funduszu Spójności jest wsparcie dla realizacji zadań inwestycyjnych władz publicznych w zakresie ochrony środowiska, wynikających z wdrażania prawa Unii Europejskiej.
Priorytety jakie będą realizowane przy wsparciu z Funduszu Spójności w ochronie środowiska to:
- poprawa jakości wód powierzchniowych;
- polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia;
- poprawa jakości powietrza;
- racjonalizacja gospodarki odpadami;
- ochrona powierzchni ziemi;
- zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.
Odbiorcami pomocy Funduszu Spójności mogą być podmioty publiczne, czyli samorządy terytorialne (gminy, związki gmin) i przedsiębiorstwa komunalne.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego - instytucja odpowiedzialna za ogólne zarządzanie i koordynację działań związanych z wykorzystaniem Funduszu Spójności;
Ministerstwo Finansów - instytucja płatnicza;
Ministerstwo Środowiska - instytucja pośrednicząca w zarządzaniu Funduszem Spójności I stopnia;
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - instytucja pośrednicząca w zarządzaniu Funduszem Spójności II stopnia;
wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodaki wodnej - instytucje pośredniczące w zarządzaniu Funduszem Spójności III stopnia - instytucje, do których składane są projekty.
- Złożenie karty potencjalnego przedsięwzięcia
Potencjalny beneficjent wypełnia i składa do właściwego wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodej (WFOŚiGW) wniosek wstępny tzw. kartę potencjalnego przedsięwzięcia. - Ocena propozycji projektu
Wniosek wstępny złożony przez potencjalnego beneficjenta przechodzi przez procedurę oceny. - Zatwierdzenie propozycji projektu
Minister Środowiska dokonuje wyboru propozycji projektów biorąc pod uwagę rekomendacje Komitetu Sterującego. Potencjalny beneficjent zostaje powiadomiony o wyborze przez Ministra Środowiska projektu do przygotowania wniosku o dofinansowanie z Funduszu Spójności. - Przygotowanie wniosku o dofinansowanie
Po wyborze propozycji projektu przez Ministra Śrdodowiska, potencjalny beneficjent przygotowuje wniosek o dofinansowanie zgodnie z obowiązującym formatem oraz według wskazówek zawartych w Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie z Funduszu Spójności.
Więcej informacji na temat przygotowania wniosku o dofinansowanie znajduje się na stronach internetowych Centrum Informacji o Środowisku: www.cios.gov.pl oraz stronach Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej: www.nfosigw.gov.pl - ścieżka dostępu:
Fundusz Spójności -> Przygotowanie Przedsięwzięć -> Wytyczne dla Wnioskodawców - Weryfikacja wniosku o dofinansowanie
Przygotowany wniosek o dofinansowanie składany jest przez beneficjenta we właściwym WFOŚiGW. Wniosek weryfikowany jest formalnie i merytorycznie kolejno przez WFOŚiGW, NFOŚiGW, Ministerstwo Środowiska oraz analizowany formalnie przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy. - Przekazanie wniosku do Komisji Europejskiej
Po procedurze weryfikacji, wniosek o dofinansowanie przekazywany jest przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy (Instytucję Zarządzającą) do Komisji Europejskiej. - Decyzja Komisji Europejskiej
Komisja Europejska ocenia przekazany wniosek o dofinansowanie i wydaje Decyzję, a następnie przekazuje ją do Ministerstwa Gospodarki i Pracy. Beneficjent zostaje poinformowany o przyznaniu dofinansowania oraz otrzymuje Decyzję wydaną przez Komisję Europejską.
Więcej informacji o Funduszu Spójności: dokumentach programowych, zasadach ubiegania się o pomoc, wytycznych dotyczących realizacji przedsięwzięć i innych można uzyskać na stronach internetowych: